Якою була роль сподвижників б хмельницького у визвольній боротьбі середини 17 ст.
В начале Мезозойской эры, когда Африка входила в состав единого континента Пангея, и до конца Триасового периода в этом регионе доминировали тероподы и примитивные птицетазовые. Проведённые раскопки, относящиеся к концу Триасового периода, свидетельствуют о большей заселённости юга материка, а не севера
Древнейшие археологические находки, свидетельствующие об обработке зерна в Африке, датированы тринадцатым тысячелетием до н. э. Скотоводство в Сахаре (еще не превратившейся в пустыню) началось ок. 7500 до н. э., а организованное сельское хозяйство в районе Нила появилось в 6 тысячелетии до н. э.
В Сахаре, бывшей тогда плодородной территорией, обитали группы охотников-рыболовов, об этом свидетельствуют археологические находки. По всей Сахаре (нынешние Алжир, Ливия, Египет, Чад и др.) обнаружено множество петроглифов и наскальных росписей, датируемых от 6000 до н. э. до VII века н. э. Наиболее известным памятником первобытного искусства Северной Африки является плато Тассилин-Аджер.
Помимо группы сахарских памятников, наскальная живопись также встречается в Сомали и ЮАР (древнейшие рисунки датируются 25-м тысячелетием до н. э.[7]).
Лингвистические данные показывают, что этносы, говорящие на языках банту (коса, зулу и др.), мигрировали в юго-западном направлении, вытеснив оттуда койсанские народы, (см. бушмены, готтентоты и др.). В поселениях банту обнаружен характерный набор зерновых культур, подходящих для тропической Африки, включая маниоку и ямс.
Небольшое количество этнических групп, например бушмены, продолжают вести примитивный образ жизни, занимаясь охотой, собирательством, как и их предки несколько тысячелетий назад.
К 6—5-му тысячелетиям до н. э. в долинеНила сформировались земледельческие культуры (Тасийская культура, Фаюмская культура, Меримде), на основе которых в 4-м тысячелетии до н. э. возник Древний Египет. К югу от неё, также на Ниле, под её влиянием сформировалась керма-кушитская цивилизация, сменившаяся во 2-м тысячелетии до н. э. нубийской(государственное образование Напата). На его обломках образовались Алоа,Мукурра, Набатейское царство и др., находившиеся под культурным и политическим влиянием Эфиопии,коптского Египта и Византии.
На севере Эфиопского нагорья под влиянием южноаравийского Сабейского царства возникла эфиопская цивилизация: в V веке до н. э. выходцами из Южной Аравии образовано Эфиопское царство, во II—XI веках н. э. существовалоАксумское царство, на основе которого сложилась христианская Эфиопия (XII—XVI века). Эти очаги цивилизации были окружены скотоводческими племенами ливийцев, а также предками современныхкушито- и нилотоязычных народов.
В результате развития коневодства(появившегося в первые века н. э.), а также верблюдоводства и оазисногоземледелия в Сахаре появились торговые города Телги, Дебрис, Гарама, возниклоливийское письмо.
На средиземноморском побережье Африки в XII—II веках до н. э. процветалафиникийско-карфагенская цивилизация. Соседство карфагенской рабовладельческой державы оказывало воздействие на ливийское население. К IV в. до н. э. сложились крупные союзы ливийских племён — мавретанцев (современное Марокко до нижнего течения реки Мулуя) и нумидийцев (от реки Мулуя до карфагенских владений). К III веку до н. э. сложились условия для образования государств (см. Нумидия иМавретания).
После разгрома Карфагена Римом его территория стала римской провинциейАфрика. Восточная Нумидия в 46 г. до н. э. была превращена в римскую провинцию Новая Африка, а в 27 г. до н. э. обе провинции были объединены в одну, управлявшуюся проконсулами.Мавретанские цари стали вассалами Рима, а в 42 году страна была поделена на две провинции: Мавретанию Тингитанскую и Мавретанию Цезарейскую.
Ослабление Римской империи в III векевызвало кризис и в провинциях Северной Африки, что успеху вторжений варваров (берберов, готов,вандалов). При поддержке местного населения варвары свергли власть Рима и образовали в Северной Африке несколько государств: королевство вандалов, берберское царство Джедар (между Мулуей и Оресом) и ряд более мелких берберских княжеств.
Объяснение:
Алтын Орда хандары Билік еткен жылдары Қысқаша шолу
Бату 1227-1255 Жошы ханның ұлы, Шыңғыс ханның немересі
Сартақ 1256 Бату ханның ұлы, Жошы ханның немересі
Ұлақшы 1257 Сартақтың ұлы, Бату ханның немересі
Берке 1257-1266 Жошының үшінші ұлы, Шыңғыс ханның немересі
Меңгу-Темір 1266-1280 Тұтықанның ұлы, Батудың немересі
Туда-менгу 1281-1287 Тұтықанның ұлы, Батудың немересі
Төле-Бұға 1287-1290 Тұтықанның немересі
Тохты хан 1290-1312 Менгу-Темірдің ұлы, Тұтықанның немересі
Өзбек хан 1312-1342 Тоғрылжының ұлы, Менгу-Темірдің немересі
Тыныбек хан 1342 Өзбек ханның ұлы, Тоғрылжының немересі
Жәнібек хан 1342-1357 Өзбек ханның ұлы, Тоғрылжының немересі
Бердібек хан 1357-1359 Жәнібектің ұлы, Өзбек ханның немересі
Құлпа хан 1359-1361 шыққан тегі анықталмаған
Наурыз хан 1360-1361 шыққан тегі анықталмаған
Хузра хан 1360-1362 Сасы-Бұғаның ұлы, Баян ханның немересі
Келдібек 1360-1362 Ерен-бектің ұлы
Халфай 1362 Сасы-Бұғаның ұлы, Баян ханның немересі
Темір-Қожа 1362 Орда-Шейхтың ұлы, Ерзен ханның немересі
Абдаллах 1362-1370 Мамай Ордасын билеген, Өзбек ханның немересі
Мурид 1362-1363 Алтын Орда ханы Қыдырдың ұлы, Сасы-Бұғаның немересі
Болат-Темір 1362-1367 Бұлғарды билеген, шыққан тегі анықталмаған
Тоғай 1362-1367 Наручадты билеген, шыққан тегі белгісіз
Мір-Болат 1362 шыққан тегі белгісіз
Әзиз 1363-1367 Темір-қожаның ұлы, Орда-Шейхтың немересі
ІІ Жәнібек 1364 шыққан тегі белгісіз
Қажы 1367-1368 Ерзеннің ұлы, Сасы-Бұғаның немересі
Хасан 1367-1375 Бұлғарды билеген, шыққан тегі белгісіз
Мұхаммед-Бұлақ 1370-1379 Мамай Ордасын билеген, шыққан тегі белгісіз
Толынбек хатун ханым 1370-1372 Берке Сарайды басқарған, шыққан тегі белгісіз
Шеркес хан 1361 қажы-Тарханды билеген, Шыққан тегі анық емес
Айбек 1373 Берке сарайды билеген, шыққан тегі белгісіз
Қари 1373-1376 Берке Сарайды билеген, Айбек ханның ұлы
Жошы-Ильбан 1373 Сарайшықты билеген, шыққан тегі белгісіз
Ала-Қожа 1373 Сарайшықта билік құрған, шыққан тегі белгісіз
Арапша 1375 Бұлғарды билеген, Бұлғар Болат-Темірдің ұлы
Қаған-бек 1377-1379 Ильбек ханзаданың ұлы деген болжам бар
Ұрыс хан 1361-1376 Ақ Орда ханы, Шымтайдың ұлы, Ерзен ханның немересі
Тоқтақия 1377 Ұрыс ханның ұлы, Шымтай ханның немересі
Темір-Мәлік 1378 Ұрыс ханның ұлы, Шымтай ханның немересі
Тоқтамыс 1380-1406 Шыққан тегі анық емес
Тілеубек 1379-1380 Мамай Ордасын басқарған, Алтын Орда ханы Бердібектің ұлы
Құйыршық 1395-1396 Ұрыс ханның ұлы, Шымтай ханның немересі
Шынтек 1396 шыққан тегі белгісіз
Темір-Құттық 1396-1400 Ақ Орда ханы Темір-Мәліктің ұлы, Ұрыс ханның немересі
Шәдібек 1400-1413 Ақ Орда ханы Темір-Мәліктің ұлы, Ұрыс ханның немересі
Булат 1408-1410 Алтын Орда ханы Шәдібектің ұлы, Ақ Орда ханы Темір-Мәліктің немересі
Темір | 1410-1412 Темір-Құттықтың ұлы, Темір-Мәліктің немересі
Жәлел-әд-Дин 1412-1413 Тоқтамыстың ұлы, Тойқожа оғланның немересі
Керім-Берді 1413-1414 Тоқтамыстың ұлы, Тойқожа оғланның немересі
Шекіре 1414-1416 шыққан тегі анық емес
Жаббарберді 1416-1417 Тоқтамыстың ұлы, Тойқожа оғланның немересі
Дәруіш 1417-1419 Құйыршықтың ұлы, Ұрыс ханның ұлы
Қабірберді 1419-1420 Тоқтамыстың ұлы, Тойқожа оғланның немересі
Ұлығ-Мұхаммед 1420-1446 Хасанның ұлы
Кепек 1420-1422 Тоқтамыстың ұлы, Тойқожа оғланның немересі
Дәулет-Берді 1420-1423 Тас-Темірдің ұлы
Барақ 1423-1428 Құйыршық ханның ұлы, Ұрыс ханның немересі
Жұмадік Шайбани Ұрпағы
Сейіт-Ахмет 1432-1465 Шыққан тегі нақты емес
Күшүм-Мұхаммет 1436-1455 Шыққан тегі анық емес
Әбілқайыр 1428 Көк Орда әміршісі
Қажы-Керей 1449 Қырым хандығының негізін қалаушысы
Махмұд 1459-1465 Күшүм-Мұхамметтің ұлы
Жәнібек хан 1460-1473 Қазақ хандығын билеген, Алтын Орда ханы Барақтың ұлы
Ахмет 1465-1481 Үлкен Орда әміршісі, Күшүм-Мұхамметтің ұлы
Нұрдәулет 1466-1469 Қырым хандығын билеген, Қырым ханы Қажыгерейдің ұлы
Меңлігерей 1469-1515 Қырым ханы, Қажыгерейдің ұлы
Керей хан 1473-1480 Қазақ хандығын барған, Бөлек-Болат сұлтанның ұлы
Жәнібек хан 1475-1478 Қырым ханы, шыққан тегі белгісіз
Бұрындық 1480-1511 қазақ ханы, Керейдің ұлы
Шахмат 1465-1502 Үлкен Орданы басқарған, Ахметтің ұлы
